نووسینی: توانا محەمەد نوری: 
بەیاننامەکەی ڕێکخراوی بەدیلی کۆمۆنیستی لە عێراق لە ١٤/١٠/٢٠٢٥ بە ناونیشانی “نەخێر بۆ پەرلەمانی برسیکردنی جەماوەر، کۆیلەکردنی ژنان، و دزینی ئازادییەکان”، ڕەخنەیەکی دروستی لە سیستەمی سیاسی ئێستای عێراق گرتووە. بە دروستی پەرلەمان وەک ئامرازێکی چینی دەسەڵاتدار دەستنیشان دەکات، کە بۆ بەردەوامیدان بە دەسەڵاتی “سیستەمی سیاسی بۆرژوازی، ئیسلامی، و نەتەوەپەرست” و جێبەجێکردنی ئەو سیاسەتانە داڕێژراوە کە زیانێکی ڕاستەوخۆ بە چینی کرێکار دەگەیەنن، وەک نیۆلیبرالیزمی ئابووری و پاشەکشێی مافەکانی ژنان. دەرئەنجامی بەیاننامەکە کە پرۆسەی هەڵبژاردن “گاڵتەجاڕییەکە” و تەنها بۆ “جوانکردنی ڕووی سیستەمی ئێستا” خزمەت دەکات، ڕەنگدانەوەیەکی بەهێزی بێئومێدی جەماوەرە.
بەڵام، ئەو دەرئەنجامە تاکتیکییەی کە لەم شیکارییە دروستەوە وەرگیراوە، کە تاکە ڕێگا بریتییە لە ڕێکخستنی بزووتنەوەیەکی سیاسی لە دەرەوەی پەرلەمان و جێبەجێکردنی بایکۆتێکی تەواو، هەڵەیەکی گەورەی تاکتیکییە لەڕوانگەی چینایەتییەوە. ئەم هەڵوێستە، کە داوای دابڕانێکی سیاسی دەکات، شکستی هێناوە لە ناسینەوەی گرنگی و بەهای گۆڕەپانی پەرلەمان وەک سەکۆیەک بۆ پڕوپاگەندەی شۆڕشگێڕی و ورووژاندن.
پەرلەمان، سەرەڕای ئەوەی دامەزراوەیەکی چینی دەسەڵاتدارە، ژوورێکی تایبەت نییە؛ سەکۆیەکی گشتییە. پرۆسەی هەڵبژاردن، هەرچەندە گەندەڵ بێت، بۆماوەیەکی کاتی سەرنجی ملیۆنەها کرێکار، هەژار، و گەنج ڕادەکێشێت کە بەشێوەیەکی تر لەڕووی سیاسییەوە پەراوێزخراون. بە ئارەزوومەندانە دوورخستنەوەی دەنگی شۆڕشگێڕی لەم قۆناغە، واتای ئەوەیە تەواوی وتارە سیاسییەکە بۆ هەمان ئەو هێزانە بەجێبهێڵیت کە دەتەوێت بیانڕوخێنیت.
پێشڕەوێکی شۆڕشگێڕ پێویستە هەموو دەرفەتێک بقۆزێتەوە بۆ گەیشتن بە جەماوەر. سەکۆی پەرلەمان دەرفەتێکی لەباری میدیای گشتی، گفتوگۆی گشتی و پارێزبەندی یاسایی دابین دەکات کە دەکرێت بەکاربهێنرێت بۆ گەیاندنی پەیامە چینایەتییەکان ڕاستەوخۆ بۆ ناو خێزانە کرێکارییەکان. مەبەست لە بەشداریکردن لە پەرلەماندا بۆئەوەیە سەکۆکە بەکاربهێنرێت بۆ ئاشکراکردنی بەردەوام و سیستماتیکی سروشتی ڕاستەقینەی دژەکرێکاری دەوڵەت و پارتە دەسەڵاتدارەکان.
تاکتیکی بەشداریکردن بە کاریگەرترین شێوە لەلایەن ڤلادیمێر لینین و بەلشەڤییەکانەوە لە سەرەتای سەدەی بیستەمی ڕووسیادا تاقیکراوەتەوە. دومای دەوڵەتی قەیسەری، دوای شۆڕشی ١٩٠٥ دامەزرا، لینین پێداگری لەسەر بەشداریکردن دەکرد. لە سەرانسەری ماوەی ساڵانی ١٩٠٦ تا ١٩١٤، بەلشەفییەکان بەشێوەیەکی چالاک بەشدارییان لە هەڵبژاردنەکانی دوما دەکرد. ئامانجیان ڕوون و ئاشکرابوو: بەکارهێنانی قۆناغی دوما وەک بڵندگۆیەکی گەورە بۆ پڕوپاگەندەی شۆڕشگێڕی. لینین دەیوت: “پێویستە بچینە ناو دوماوە، نەک بۆ ئاشتبوونەوە لەگەڵی، بەڵکو بۆ ئاشکراکردنی.” لە کتێبی “دژ بە بایکۆت” (١٩٠٦)، دەنووسێت: “بەشداریکردن لە دوما ئاشتەوایی نییە لەگەڵ تزاریدا، بەڵکو خەباتێکە دژی بەهۆی دوماوە، لەناو دوماوە.”.
“کۆمۆنیزمی ‘چەپڕەو’: نەخۆشییەکی منداڵانە” (١٩٢٠): لەم بەرهەمەدا کە زۆر ئاماژەی پێکراوە، لینین بەتوندی دژی بایکۆتکردنی پەرلەمانە بۆرژوازییەکان دەدوێت. ئەو ڕەخنەلە “چەپ” کە کاری پەرلەمانی ڕەتدەکەنەوە، دەگرێت و جەخت لەوە دەکاتەوە کە شۆڕشگێڕان دەبێت هەموو سەکۆیەک، لەوانە پەرلەمان، بەکاربهێنن بۆ گەیشتن بە جەماوەر، ئاشکراکردنی دیموکراسی بۆرژوازی و پەروەردەکردنی پرۆلیتاریا. ئەو بەتایبەتی باسی ئەزموونەکانی بەلشەڤییەکان لەگەڵ دوما دەکات وەک نموونەیەکی سەرکەوتووی ئەم تاکتیکە. ئەو ئاماژە بە دوما دەکات وەک “گەوڕی بەراز” کە هێشتا دەبوو بەکاربهێنرێت.
وتارەکانی سەبارەت بە دوماکان (١٩٠٦-١٩١٤): لە سەرانسەری ئەو ماوەیەدا کە دوما جۆراوجۆرەکان دامەزراون و کاریان دەکرد، لینین چەندەها وتار و پەیامی نووسیوە کە باسی بەشداریکردنی بەلشەفییەکانی تێدایە. لەمانەدا، ئەو بەبەردەوامی جەختی لەوە دەکردەوە کە تێوەگلانیان بریتی نەبووە لە پێکهێنانی هاوپەیمانێتی لەگەڵ پارتە بۆرژوازییەکان لەناو دوما، بەڵکو تەنها بۆ ورووژاندن، پڕوپاگەندە، و ئاشکراکردنی کەموکورتی و سروشتی چینایەتی سیستەمی تزار بووە.
لینین بەشداریکردن لە دەزگاکانی وەک “دومای پاشایەتی” بە دەرفەتێک دەزانی بۆ خزمەتکردن بە ئامانجە شۆڕشگێڕییەکان. وتار و بەیاننامەکانی نوێنەرانی بەلشەفیک بڵاودەکرانەوە و دەبوونە ئامرازێکی کاریگەر بۆ هاندانی جەماوەر و پێگەیاندنی سیاسی، بەتایبەتی بۆ ئەو چین و توێژانەی کە بەشێوەیەکی تر دەستیان بە کاری نهێنی پارت نەدەگەیشت. دوما سەکۆیەک بوو بۆ ورووژاندن، ئاشکراکردن و ڕێکخستن. ئەم نموونە مێژووییە جەخت لەوە دەکاتەوە کە پێویستە هێزە شۆڕشگێڕەکان لە هەموو قۆناغەکانی ژیانی سیاسیدا بەشداربن، تەنانەت لە پەرلەمانە هەرە کۆنەپەرستەکانیشدا، بۆ برەودان بە خەباتی چینایەتی.
شکستخواردن لە بەکارهێنانی پەرلەمان وەک سەکۆیەکی کاریگەر بۆ بانگەشەی شۆڕشگێڕی، زیانێکی زۆری بە بزووتنەوەی کرێکاری و کۆمۆنیستی لە عێراقدا گەیاندووە. لەدوای دامەزراندنی پەرلەمانی کوردستان لە ساڵی ١٩٩٢ و پەرلەمانی عێراق لە ٢٠٠٣ەوە، دەرفەتی زێڕین هەبوون بۆ بەکارهێنانی ئەم سەکۆیانە. ئەگەر کۆمۆنیستە کرێکارییەکان بەبەردەوامی بەشدارییان لە هەڵبژاردنەکاندا بکردایە، دەیانتوانی گەندەڵی و بەرژەوەندییە چینایەتییەکانی پارتە دەسەڵاتدارەکان ئاشکرا بکەن، هەمان ئەو هێزانەی کە ئێستا بەهۆی “سیاسەتە ئابوورییە نیۆلیبرالەکان” و دابەشبوونە “تایفی و نەتەوەییەکان” ڕەخنەیان لێدەگیرێت. بە بایکۆتکردنی ئەم دامەزراوانە، بزووتنەوەکە دەنگی خۆی کپکرد و گۆڕەپانی سیاسیی بەتەواوی بۆ چینی دەسەڵاتدار بەجێهێشت بۆ بڵاوکردنەوەی ئایدۆلۆژیاکەیان بەبێ ڕکابەر. بڕیاری ئێستای بەشێک لە بزووتنەوەی چینایەتی بۆ بەشداریکردن، هەوڵێکە بۆ قەرەبووکردنەوەی ئەم هەڵە تاکتیکییە.
بەیاننامەکە بە دروستی ئاماژە بە “زیادبوونی جەمسەرگیری چینایەتی” و خەباتە بەرفراوانەکانی جەماوەر دەکات. لەم دۆخەی گرژی کۆمەڵایەتی و بێئومێدی جەماوەر لە دەسەڵاتی سیاسیی، دەنگێکی شۆڕشگێڕ لە پەرلەماندا دەتوانێت زۆر کاریگەر بێت.
بە چوونە ناو هەڵبژاردنەکانەوە و دواییش پەرلەمانەوە، کۆمۆنیزمی کرێکاری دەتوانێت:
• سیستەمەکە ئاشکرا بکات:ڕێڕەوی هەڵبژاردن و قۆناغی پەرلەمان بەکاربهێنێت بۆ هەڵوەشاندنەوەی درۆکانی چینی دەسەڵاتدار بەشێوەیەکی سیستماتیکی و ئاشکراکردنی بەرژەوەندییە چینایەتییە ڕاستەقینەکانی پشت یاسا و سیاسەتەکانی ڕژێم، بەمەش پرۆسەی هەڵبژاردن دەگۆڕێت بۆ قوتابخانەیەک بۆ سیاسەتی شۆڕشگێڕی.
• ورووژاندن بۆ کرداری سەربەخۆ:شکستەکانی پەرلەمان ڕاستەوخۆ ببەستێتەوە بە پێویستی بنیاتنانی هێزێکی سیاسی سەربەخۆ و ڕێکخراوی چینی کرێکار لە دەرەوەی پەرلەمان، بەمەش بانگەوازی بەیاننامەکە بۆ “خەباتی سیاسی لە دەرەوەی پەرلەمان” بەدی دەهێنێت بە بەکارهێنانی خودی پەرلەمان وەک ئامرازێک بۆ دامەزراندن و ڕێکخستن.
ڕێگای شۆڕش بەڕەتکردنەوەی پاسیڤانەی دامودەزگا بۆرژوازییەکان بەدینایەت، بەڵکو بە بەکارهێنانی کارا و چالاکانە بۆ خێراکردنی لەناوچوونیان بەدیدێت. بانگەشەکردن بۆ بایکۆتێکی تەواو، وەک لە بەیاننامەکەدا هاتووە، واتای لەدەستدانی هەلێکی گرنگە بۆ گۆڕینی قۆناغی پەرلەمانی بۆ سەکۆیەکی بەهێز و دیار بۆ بەرنامەی شۆڕشگێڕی کرێکاری، کە ئەمە وانەیەکە لەلایەن لینین و سەرکەوتووترین بزووتنەوە شۆڕشگێڕییەکانی ڕابردووەوە تاقیکراوەتەوە.
٢٥/١٠/٢٠٢٥
