هەڵبژاردن لەنێوان بایکۆت وبەشداریداو چەند سەرنجێک!

تاهیر عیسا :    hir
هەڵبژاردن بۆ خولی شەشەمی پەڕلەمانی عێڕاق لە یانزەی نۆڤەمبەر، واتە سێ ڕۆژ لەمەوبەر بەڕێوەچوو.
هەرچەندە هەڵبژاردن کراو بۆ خولی داهاتوو کۆمەڵێک لایەن وەک دەورانی ڕابردوو، شەرعیەتی حوکمڕانیان لەم ڕێگایەوە پێدرایەوە.
من لێرەدا نامەوێت قسە لەسەر دەوری پەڕلەمان و کاریگەریی پەڕلەمان لەسەر ژیان و گوزەران وداهاتوی خەڵکی کرێکارو زەحمەتکێش و ژنان وپیاوانی ئازادیخوازو یەکسانیخواز بکەم، چونکە بەتەجروبە ئەم بابەتە بۆ زۆرینەی خەڵک ڕوونبۆتەوە کە پەڕلەمان لەعێڕاق وکوردستاندا، تەنیا سیناریۆی بۆرژازییە بۆ ڕازاندنەوەی ئەوەی پێی دەوترێت دیموکڕاسی و پلۆڕالیزم، لەو ڕێگایەشەوە توانیویانە بازاڕی دزی وفزی وتاڵانی لەژێر پەردەی دیموکڕاسی وفرەڕەنگیدا بشارنەوەو خەڵکی کرێکارو زەحمەتکێش ئومێدێکی بۆ ئاڵ وگۆڕ لەم ڕێگایەوە و لەڕێگای ئەوانەشەوە کەهەر دەورانە بەناوی نوێنەرایەتی خەڵکەوەدەڕۆنە ناو ئەم بازاڕە پیسخۆریەوە، نەماوە، هەربۆیەش ڕێژەی بایکۆت و دەنگی سوتاو زۆرینەی ناو ئەم بازاڕەبووە لەم چەند هەڵبژاردنانەی دەیەو نیوێکی ڕابردووی عێڕاق وکوردستاندا.
ئەوەی من گەرەکمە لێرەدا شتێک بڵێم پەیوەستە بەبابەت و جەدەلی بەشداری و بایکۆتی کۆمۆنیستەکان لەم خولەدا.
هەرچەندە ئەم جارەش دۆڵ دڕاو تەقەی بڕا، بەڵام پڕۆسەکە لەداهاتوشدا هەر بەمجۆرە بەردەوام دەبێت، بۆیە قسەکردنیش لەسەر ئەم بابەتە هەر بەزیندویی خۆی ماوەتەوەو دەمێنێتەوە.
بەڕای من بەشداری کردن و نەکردن، بۆهەر هێزێکی سیاسیی یان هەر کەس ولایەنێک لە هەر هەڵبژاردنێکی عێڕاق و کوردستاندا، سەنگی مەحەک نییە بۆ دروستی ونادروستی و هەڵەو ناهەڵەیی، یان بۆ کۆمەڵایەتی بوون و حاشیەبوونی ئەو هێزە یان ئەو کەس ولایەنە، بەڵکو، هەر لایەنەو هێزە لەڕوانکای دنیابینینی و بەرژەوەندییە سیاسیی و ئابووری وکۆمەڵایەتیەکانی خۆیەوە، دەتوانێت هەڵسەنگاندن لەسەر بەشداری یان بایکۆت بکات.
بۆ هەر کرێکارێک یان زەحمەتکێشێک ،بەشداریکردن لەهەڵبژاردنەکاندا، دەبێت پەیوەست بێت بە بە بەرژەوەندییە مادی و حقوقی و یاسایی و سیاسییەکانی ئەم چینەوە، کە نەیتوانی ئەمانە بۆ ئەم چینە دەستبەربکات، بێ سێو دوو ڕێگای بایکۆت و سوتاندنی دەنگەکەی دەگرێتەبەر، ئایا هەر هێزێکی سیاسیی کە خۆی ئیدیعای پاراستن وبردنەپێشی خەبات لەپێناو بەدەستهێنانی مافەکانی دەکات، چپاساوێکی ڕەواو بەرحەقی هەیە، کە نەتوانێت ئاوێزانی خولیاو خەونەکانی بێت، جگە لەحاشیەیی و پێ لەهەوایی!؟
حیزبی کۆمۆنیستی کرێکاری عێڕاق لە ساڵی دووهەزاردا بەیەک لیستی هاوبەش لەگەڵ یەکیەتی نیشتمانی کوردستاندا، بەشداری لەهەڵبژاردنی یەکیەتی مامۆستایانی کوردستاندا کردو دوای ئەوەش لەسەر مەبنای نەتیجەکانی ئەو هەڵبژاردنە کەلیستەکە زۆرترین دەنگی بەدەستهێنا، حیزبی کۆمۆنیستی کرێکاری خۆشباوەڕکرد بەوەی لەهەڵبژاردنی شارەوانیەکاندا بەلیستی سەربەخۆ دابەزێت، کەبەداخەوە من خۆم یەکێک بووم لەچاوێرەکانی یەکێک لەبنکەکانی هەڵبژاردن لەقوتابخانەی بیتوێن لەڕانیەو مامۆستا حەوێز کە بەرپژێربوو بۆ شارەوانی ڕانیە، وێڕای ئەوەی لەڕانیە کەسایەتی ناسراوی چەپ وکۆمۆنیست بوو، بەڵام دەنگەکانی لەپەنجەکانی دەست واوەتر نەچوون، لەسلێمانیش وەزع خراپتر بوو.
دوای ئەمە ببڕای ببڕ، حیزبی کۆمۆنیستی کرێکاری عێڕاق کەوتە بایکۆتی هەر هەڵبژاردنێکی دوای ئەم دەورانە..هۆکارەکەی بێئیعتیباربوونی چەپ وکۆمۆنیزم و ئازایخوازیەک بوو، کەحیزب لەو دەورانەدا ئیدیعای نوێنەرایەتی بوونی دەکردو هەربۆیەش دواتر حیزب بایکۆتی بەڕێگایەکی موڕتاحترو کەم ئیحڕاجتر دەبینی لەچاو بەشداریکردن لەپێگەیەکی کۆمەڵایەتی لاوازدا، ئەو سەردەمە پاساوێک بۆ بایکۆت جگە لەلاوازی پێگەی کۆمەڵایەتی حیزب هیچ بابەتێکی تر لەئارادانەبوو. لێدان لەحیزبیش لەچواردەی تەموزی هەمان ساڵدا، هۆکارەکەی ئەگەر هەمووشی نەبێت بەڵام یەکێکە لەو هۆکارانەی یەکیەتی لەڕێگای ئەو هەڵبژاردنەوە هێزی کۆمەڵایەتی حزبی کۆمۆنیستی کرێکاری عێڕاقی ناسی و لەو هێرشەشدا بۆ سەر حیزب و کوژرانی پێنج هاوڕێی کۆمۆنیست لە سلێمانی سڵی لەوە نەدەکردەوە تەفاعولێکی جەماوەری لەبەرامبەریدا سەرهەڵبدات وبەئاسانی دەستی چووە لێدان لە حزب و بەیاساغکردنی هەڵسوڕانی سیاسییان.
ئەگەر لەم دەورانەی ئێستاشدا، هەر کەس ولایەنێک پێی وابێت، فەزا کراوەیەو هەڵسوڕانی سیاسیی کۆمۆنیستەکان لەمپەری لەبەردەمدا نییە، بەبڕوای من کەوتۆتە هەڵەوە، سەرباری ئەوەی هەڵسوڕانی سیاسیی کۆمۆنیستەکان لەهیچ دەورانێکی مێژووییدا سڵی لەوە نەکردۆتەوە جیهانبینی خۆی ڕووبەکۆمەڵگا بەیان نەکات، لەخراپترین دەورانی خەفەقان و سەرکوتیشدا، کۆمۆنیستەکان هەمیشە شەبەحێک بوون لەکۆمڵگادا بەسەر سەری بۆرژوازی ودەسەڵاتەکەیدا هەربۆیەش کاریگەری ئەو شەبەحە لەڕێگای خەون وخولیای کرێکاران زەحمەتکێشان و بێبەشان و خواست وداواکاریەکانیاندا بەسەر سەری بۆرژوازیدا ڕەنگی داوەتەوە.
بزوتنەی ناڕەزایەتی یەکی تشرینی یەکەمی ۱۹۱۹، کە خەریک بوو دژی بەرژەوەندیەکانی هەیمەنەی دەسەڵاتی ئاخوندەکانی ئێران و میلیشیا شیعەکانی دەسەڵات دەوەستایەوە، کیفایەتە بۆ ئەوەی بتوانین لەوە تێبگەین کە لەعێڕاقدا کەمترین دەرفەتی ئازادی وهەڵسوڕانی سیاسیی هەیە، ڕوبەڕوی وەحشیانەترین شێوەی سەرکوت بووەوە، هەڕبەڕەقەم لەو بزوتنەوە ناڕەزایەتیەدا جەماوەریەدا ۷٤۰ خۆپیشاندەرکوژران، زیاتر لە حەقدە هەزار کەس بریندارکران کە لەناویاندا سێ هەزار کەس کەهەر بەقسە ئاسانە بوترێت، بەڵام پەککەوتەو شەل و کوێرو بێ قاچ بوون و کەوتونەتە سەر جێگاو کراونەتە خاوەن پێداویستی تایبەت!؟
ئەمڕۆ ئەوەی کەلێرەو لەوێدا بەیاننامەیەک دەخوێندرێتەوەو چوار کەس لەشوێنێک گرد دەبنەوەو لێدوانێکی ڕۆژنامەوانی دەدرێت مانای ئەوە ناگەیەنێت فەزای سیاسی ئاوەڵەیە، بەڵکو بۆرژوازی دەسەڵاتداریش و میلیشیاکانیان دەتوانن لەوە تێبگەن، کە لەکوێدا ئەوان ڕوبەڕوی مەترسی و بەرژە،ەندیەکانیان دەکەوێتە مەترسیەوە، بۆیە ئەگەر پێتان وایە، لەوڕێگایەوە دەتوانن ئومێدێک بۆ ئاڵ وگۆڕ بەدەست بهێنن و فەزای سیاسیی و یاسایی کراوەیە خەیاڵ پڵاویێە، هەرکاتێک تۆ لەو ڕێگایەوە بگەیتە ئەو ئاستە کە خەریکە ئومێدێک بۆ ئاڵ وگۆڕ بەدەستدەهێنی، لە کون فەیەکونێکدا وەک یاری مارو قادرمە دەتهێنەوە خاڵی سفرو نائومێدی و دڕدۆنگی و ڕەشبینیش دەبێتە مۆتەکەی سەر سەری بزوتنەوەکە، هەروەک بروتنەوەی تشرین دوچاری هات و ئێستا باسێک لەو بزوتنەوەیە لەڕوی ڕێکخراوەییەوە نەماوە، ئەمەش هۆکارەکەی، ئەگەر لەلایەک سەرکوتکاری دەسەڵاتی شیعەگەرای عێڕاق بووبێت لەلاکەی تریەوە پەیوەستە بەوەی نەیتوانیوە لە شوێنی ژیان کارو گەڕەکدا خۆی ڕێکخراو بکات.
کۆمۆنیستەکان، بەپێی مەنتق پێویست بوو نفوزی کۆمەڵایەتیان لە شوێنی کارو ژیانی کرێکاران وبێبەشان وزەحمەتکێشانی کۆمەڵگادا بێت و چالاکی سیاسییان لەوێدا ڕەنگبداتەوە.
بەڵام بەپێجەوانەوە بزوتنەوە سیاسیە بۆرژوازی وکۆنەپەرەستەکانی دیکە لەناو چینەکەدا ڕیشەی بەرین وبەربڵاویان داکوتاوە، کەوەک هێزێکی ماتریاڵی گرنگ لەزۆر دۆخ وهەل و مەرجی جیاوازدا، دەتوانن کەڵکی لێوەرگرن، کەتۆی کۆمۆنیست لەوێدا بونت نەبێت، بتەوێت ونەتەوێت تۆ لەحاشیەدای، هەر جۆرە ئیدیدعایەکت بۆ لەمەیداندابوونت بەدەر لەم پێگەیە، نیشانەی ئەوەیە کە تۆ لەو ڕێگایەوە مۆری ناکامی خۆت لەخۆت وبزوتنەوەکەت داوەو لەحاشیەدای.

ئەگەر لەم دەورانەشدا ڕەوتە کۆنەپەرستە شیعیەکان وەک نمونە وەربگرین، سەدر وەک بایکۆت لەگەڵ ڕەوتە بەشداربووەکانی دیکەی وەک لیستی حقوقی سەربەحیزبوڵاو لیستی سادیقون و خەدەمات وبەدرو ئەوانی تری ناو حەشدی شەعبی ، تۆزقاێک لەڕووی چینایەتیەوە لەیەکتر جیاناکاتەوە، نەسەدر لەڕوانگەی کرێکارێکی عەڕەبزمانی ناسنامەشیعەمەزهەبی وشیارەوە نوێنەرایەتی ئەو دەکات، نەئەوانی دیکەش وەک بەشدار ناتوانن نوێنەرایەتی ئەو بکەن.
بەڵام هەریەک لەم ڕەوتانە بەهەردوو بارەکەی بەشداری وبایکۆتدا دەتوانن کاریگەری لەسەر هەڵخڕاندن و جوڵاندنی هەست ونەستی دەنگدەرانێک بکەن کەئەم ڕەوتانە توانیویانە لەچوارچێوە کۆمەڵایەتیەکەیاندا بوونێکی بەرفراوانیان هەبێت و خەڵکیان خستۆتە ژێر کاریگەری ئایدیاو ئایدۆلۆجیاو جیهانبینیەکانی خۆیانەوەو لەم سیراع وململانێ سیاسیی وئابووری ویاسایی و کۆمەڵایەتیانەدا بەقازانجی خۆیان بەهرەبەرداری هێزە ماتریالیەکەی بکەن.
بۆ هێزەسیاسیی وکۆمەڵایەتیەکانی تریش بابەتەکە هەر بەمجۆرەیە، بەتایبەت کۆمۆنیستەکان!؟
ئەگەر هەر لایەنێکی سیاسیی چەپ وکۆمۆنیست. هەڵبژاردن وەک کەناڵێک بۆ خۆناساندن و گەیاندنی تێڕوانین و دیدگاو نەخشەڕێگاسیاسییە ئابووریەکەی وەک تاکتیکێکی کاراو گونجاو دەبینێت، بەهەمان ئەندازەش دەتوانێت بایکۆت وەک کەناڵێکی کاراو زەمینەیەکی کارساز بۆ گەیاندنی جیهانبینی و دیدگاسیاسی ونەخشەڕێگاکەی بەکاربهێنێت!؟
لەهەردوو بارەکەدا دەوەستێتە سەر ئەوەی ئەو هێزە چەپ و کۆمۆنیستە چەندە ماتریالی ئینسانی بۆ گەیاندنی نەخشەڕێگاکەی لەبەردەستە!؟
لێرەدا ئەو هێزەی ئیدیعا دەکات و دەڵێت ئێمە خۆمان ناشارینەوە تەنیا بەبەیاننامەو فەیس بووک ئیکتیفا ناکەین و ڕاستەوخۆ دەچینە شەڕەکەوە، لەهەمان کاتدا دەتوانێت بەهەمان نەفەسیشەوە لەدۆخی بایکۆتیشدا ڕاستەوخۆ بڕواتە شەڕەکەوەو لەوێدا هەم دەتوانێت نوێنەرایەتی هەموو ئەو ملیۆنان مرۆڤانە بکات کە لەدۆخی مەوجودی دەسەڵاتدارێتی بۆرژوازی ناڕازین و بایکۆت دەکەن لەنائومێدیدا، ڕێکیان بخات، کەنەتوانێت ئەمە بکات، ناشتوانێت لە ناو زەمینەکەی ترەوەو لەوێدا لەپاڵ گورگەبۆرەکاندا کەهەزارو یەک وەسیلەی کاراو کارسازیان لەبەردەستە و کەڵبەیان هەمیشە بۆ شەڕی ئەوانەی دەکەونە بەرامبەریان و مەترسی بۆسەربەرژەوەندیەکانیان دروست دەکەن، لەخەنجەرتیژترەو وەک کاریلەیەکی بێ ئەزموون و بێتوانا ناتوانن بمێننەوەو بەرگەبگرن، دواجاریش هەیبەت و هەیمەنەی سەداو دەنگی ئازادیخوازی و یەکسانیخوازی لەو مەیدانەدا لەجیاتی ئومێد بەخشین نشست و ناڕەحەتی ونیگەرانی و ڕەشبینی دروست دەکات.
بەڵام ئەگەر هێزێکی سیاسیی چەپ یان کۆمۆنیست ئیدیعای ئەوە دەکات، کە بەشداریکردن ڕێگایەکە بۆ ئەوەی لەو ڕێگایەوە بەدەسەڵاتداران بڵێی کە پەڕلەمانەکەتان پوچ و بێکەڵکەو پەڕلەمان ڕێگایەک نییە بۆ باشترکردنی ژیانی خەڵک لەو ڕێگایەوە دەورو نەقشیان بێ ئیعتیبار بکەی، وەک ئەوە وایە، لیژنەی چاودێری ته ندروستی شارێک کاتێک دەزانێت خواردنگەکانی ناو شار مەرجی تەندروستییان تێدا نییە، ئەگەر دەسەڵاتی ئەوەشی نەبێت یان گونجاو نەبێت هەموویان دابخات، لانی کەم لەجیاتی ئەوەی هەوڵبدات خەڵکی ڕو لەو خواردنگانە نەکەن و وشیاری تەندروستی لەبارەی جۆری خواردنەکان و شێوازی ئامادەکردنیان بۆ خەڵک ڕونکاتەوە کە زیابەخشن بۆتەندروستی و پێویستە خەڵک ڕویان تێنەکات وبایکۆت بکرێن، پێچەوانەی ئەوە لیژنەکەبڕوات خۆیان تێر بخۆن و بەخەڵکیش بڵێن خواردنگەکان مەرجی تەندروستییان تێدا نییە!؟

۱٤/۱۱/۲۰۲٥