ئا: هێڤی ئاوات
بەپێی راپرسییەک سەبارەت بەئەنجامەکانی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوینەرانی عێراق، زۆربەی گەنجانی کوردستان دەڵێن “بەرامبەر بەئانیدەی خۆمان گەشبین نین‌و بڕواناکەین هەڵبژاردن گۆڕانکاریی لەژیانی گەنجاندا دروست بکات”.
لاڤە نوری، کچێکی تەمەن ٢٨ ساڵەو ماوەی پێنج ساڵە زانکۆی تەواوکردووەو تا ئێستا کارێکی شیاوی دەستنەکەوتووەو لەماڵەوە دانیشتووە، ئەو کە خەڵکی سلێمانییە، کاتێک دەربارەی هەڵبژاردن پرسیاری لێدەکەیت، پێکەنینی بەهەڵبژاردن دێ‌و بە”شانۆگەری” ناوی دەبات، لاڤە بەئاوێنەی وت “چ دڵێکم بەهەڵبژاردن خۆش بێت؟! من چەندین ساڵ خوێندومەو شەونخونیم کێشاوە، بەڵام ئەنجامەکەی چی بوو؟ هیچ. ئایا کچ‌و کوڕی کاربەدەست‌و بەرپرسەکان وەکو من‌و هاوڕێکانم وان؟!”.
وتیشی “سەیرم لەم حزبانە دێت کە ئەمە حاڵمانەو دەڵێن وەرن دەنگم پێبدەن، من نەک دڵم بەئەنجامی ئەم هەڵبژاردنە خۆش نییە، بەڵکو دڵم بەئایندەی خۆمان‌و وڵاتەکەشم خۆش نییە”.
زۆربەی هەرە زۆری گەنجان ئاماژە بەوە دەکەن کە نەبوونی هەلی کارو نەبوونی سەرچاوەی داهات‌و دواکەوتنی کاتی هاوسەرگیریی‌و نەبوونی شوێنی نیشتەجێ بوون، گرفتی سەرەکییانە، کە لەهیچ هەڵبژاردنێکدا قسەی جددی لەسەر ناکرێت.
رێبین نەوزاد، گەنجێکی تەمەن ٢٩ ساڵەو لەناو بازاڕی هەولێر خەریکی میوەفرۆستنە، هەرچەندە وەک خۆی دەڵێت ئەنجامی هەلبژاردنەکە بەلایەوە جێی بایەخ‌و گرنگ بووە، بەڵام پێیوانییە دوای هەلبژاردن گۆڕانکاری گەورە لەژیانی خەڵکدا رووبدات، ئەو بەئاوێنەی وت “هەرگیز بڕواناکەم بەهیچ هەڵبژاردنیک گۆڕانکاریی دروست ببێت بەتایبەتیش لەژیانی گەنجاندا، چونکە ئەوانەی دەردەچن بەرژەوەندی خۆیان بەلاوە گرنگەو تەنها ژیانی خۆیان دەگۆڕن نەک خەڵکی”.
وتیشی “بەهیچ هەڵبژاردنێک ژیانی من‌و زۆربەی گەنجانیش نەگۆڕاوە، بڕواش ناکەم ژیانمان بەم هەڵبژاردنەش بگۆڕدرێت، چونکە قسەی لیست‌و کاندیدەکان بۆ گەنجان تەنها دروشمەو هیچیان باوەڕیان بەناوەڕۆکەکەی نییە، ئەم وڵاتەش ئەوەندە کێشەو قەیرانی زۆرە بە١٠٠ هەڵبژاردنی تر چارەسەر ناکرێن”!
بەڵام بەشێک لەگەنجان کە هەواداری حزبەکانی کوردستانن سەرسەختانە کاریان بۆ سەرخستنی لیستەکانیان کردووەو دڵیان بەئەنجامەکەی خۆشە.
رێزان غەریب، کچێکی تەمەن ٢٥ ساڵەو بەئەنجامی هەڵبژاردنەکە دڵخۆشە، کە حزبەکەی یەکێک بووە لەحزبە سەرکەوتووەکان‌و بەگەشبینییەوە لەهەڵبژاردنەکەو کاندیدە براوەکان دەڕوانێت، ئەو بەئاوێنەی وت “بەشێکی زۆری کاندیدە براوەکان گەنجن، بێگومان لەئێش‌و ئازاری گەنجان تێدەگەن‌و لەپەرلەماندا هەوڵی چارەسەرکردنی گرفتەکانیان دەدەن”.
وتیشی “بۆ گۆڕانکاریی هیچ بژاردەیەکمان لەبەردەمدا نییە جگە لەهەڵبژاردن، پێشموایە لەچەند ساڵی ئایندەدا گرنگی زیاتر بەگەنجان دەدرێت، لەبەرئەوە گەشبینم”.
بەثێی راپرسییەک کە پەیامنێری ئاوێنە لەنێو ٢٠٠ گەنجی تەمەن ١٨ بۆ ٣٥ ساڵدا لەڕێگەی ئەلکترۆنیەوە ئەنجامدراوە، لەهەردوو رەگەزی نێرو مێ، کە خاوەنی پیشەی جیاوازن‌و نیشتەجێی هەردوو شاری سلێمانی‌و هەوڵێرن.
لەوەڵامی ئەم پرسیارەدا کە “دوای هەڵبژاردن بەرامبەر بەئایندەی خۆت گەشبینیت؟”.
رێژەی ٧٣٪ گەنجیان دەڵێن: نەخێر.
رێژەی ١٣٪ دەڵێن: بەڵێ
رێژەی ١٤٪ دەڵێن: نازانم
لەوەڵامی ئەم پرسیارەشدا کە “پێتوایە هەڵبژاردن دەتوانێت گۆڕانکاریی ئەرێنی لەژیانی گەنجاندا دروست بکات؟”.
رێژەی ٨٧٪ دەڵێن: نەخێر
رێژەی ٨٪ دەڵێن: بەڵی
رێژەی ٦٪ دەڵێن: نازانم
ئەمە لەکاتێکدایە کە حیزبەکان‌و کاندیدەکان لەهەڵمەتی هەڵبژاردندا پڕوپاگەندەی جۆراوجۆریان کرد بۆ ئەوەی دەنگی گەنجان بەدەستبهێنن، بەڵام دواتر هیچیان جێبەجێ ناکەن.
محەمەد ئازاد، ئابوریناس ئاماژە بەوە دەکات یەکێک لەکێشە هەرە سەرەکیەکانی هەرێمی کوردستان‌و عێراق رێژەی بەرزی بێکارییە، کە هەموو لیستە سەرەکیەکان لەکاتی بانگەشەدا بەڵێنی چارەسەرکردنی دەدەن، بەڵام دواتر ناچن بەلایدا، ئەو بەئاوێنەی وت “زۆرێک لەگەنجانی کوردستان‌و عێراق بەدەست بێکارییەوە ئازار دەچێژن‌و چارەسەر کردنی دۆسیەی بێکاریی گرانترین ئەرکی حکومەتی ئایندەی عێراق‌و کوردستان دەبێت. بەسەرنجدان لەوەی ساڵانە ھەزاران خوێندکار کە لەزانکۆو پەیمانگاکان دەردەچن رووبەڕووی مۆتەکەی بێکاری دەبنەوەو بەئەندازەیەک ژیانیان شپرزەو بێزار دەکات کە چیتر ناتوانن بیر لەئایندەی ژیانی خۆیان بکەنەوەو پلان بۆ ژیانی رۆژانەیان دابڕێژن، لەبەرئەوە چاوەڕوان کراوە کە بایەخ بەڕووداوێکی گەورەی وەک هەڵبژاردن نەدەن”.
وتیشی “گەنجان لەو گەندەڵییە بەرفراوانە ناڕازین کە بەکۆی دامودەزگا جیاوازەکانی ئەم وڵاتەدا رۆچووە، گەندەڵی درایی لەعێراقدا بەئەندازەیەک فراوانە کە بەپێی ئەو ریزبەندییەی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ وڵاتە گەندەڵەکانی دونیای کردووە، عێراق لەریزی ھەرە پێشەوەو یەکەمی ئەو حکومەتانەی جیھاندایە کە گەندەڵی دارایی دایخوراندون، ئەمەش نەک ھەر بووەتە ھۆی زیان گەیاندن بەمەسەلەی ئابوری وڵات، بەڵکو ئایندەی گەنجانی ئەم وڵاتەشی لەبەردەم قەیرانێکی گەورەو بێ متمانەییدا راگرتووە”.
هەروەها سەرکۆ عەبدولقادر، کە هەلگری بڕوانامەی ماستەرە لەکۆمەڵناسیدا، ئاماژە بەوە دەکات کە بەپێی ئەو داتایانەی بەردەستن گەنجانی تەمەن ١٦ – ٣٠ ساڵ رێژەی ٢٩%ی دانیشتوانی هەرێمی كوردستان پیكدەهێنن، کە نزیکەی دوو ملیۆن کەس دەبن، واتە ٣٥%ی دانیشتوانی هەرێمی كوردستان پێکدەهێنن، ئەمە جگە لەوەی رێژەیەکی هاوشێوە لەهەرێمی کوردستان تەمەنیان لەخوار تەمەنی ١٥ ساڵەوەیە، ئەو بەئاوێنەی وت “بەم پێیە زۆربەی دانیشتوانی هەرێم گەنجن‌و کۆمەڵگەی کوردی، كۆمەڵگایەكی گەنجە.، کە رۆڵی بەرچاویان دەبێت لەهەر گۆڕانکارییەکدا لەکوردستاندا رووبدات، بەهەڵبژاردنیشەوە”.
ئەم کۆمەڵناسە ئاماژە بەوە دەکات کە ئەوەی جێی سەرنجە بەشێکی زۆری ئەم گەنجانە بەبارودۆخێكی سەختی ئابوری‌و كۆمەڵایەتی‌و دەرونی‌و پەراوێزخستنی سیاسییدا تێدەپەڕن، لەبەرئەوە بەشێکی بەرچاو لەو کەسانەی بەشداری دەنگدانیان نەکردووە، سەر بەتوێژی گەنجانن، ئەو وتی “زۆربەی گەنجان بێ هیوان‌و لەئایندەی خۆیان دەترسن، زۆربەیان بەدەست بێكاری‌و نەبوونی هەلی كارو نەبوونی سەرچاوەی داهاتەوە دەناڵێنن. بەتایبەتی ئەوانەی چەند ساڵێکی ژیانیان لەبەدەستهێنانی بڕوانامەدا بەسەردەبەن‌و پاشان لەبازاڕدا کاریان دەستناکەوێت”.
وتیشی “هۆکارێکی دیکەی بایەخ نەدانیان بەهەڵبژاردن، دەگەڕێتەوە بۆ ئەو نادادپەروەرییە گەورەیەی لەکوردستاندا گەنجان هەستی پێدەکەن، کە کوڕو کچی بەرۆرس‌و دەوڵەمەندەکان های لایڤ دەژین‌و کوڕو کچی خێزانە کەمدەرامەتەکانیش شەوو رۆژ بیر لەبەدەستهێنانی هەلی کارو دابینکردنی بژێویی ژیانیاندا دەگەڕێن، ئەمەش کاریگەری تەنانەت لەسەر ئیتیمای نیشتیمان‌و خاک‌و نەتەوەش هەبووە، زۆربەیان لەژیان لەم وڵاتەدا بێزارن‌و گەر بۆیان بڕەخسێت بەجێیدەهێڵن”.
